رفع ممنوعیت وال مش در ساختمان

 

مقدمه

در سال‌های اخیر، صنعت ساختمان‌سازی در ایران با تغییرات و پیشرفت‌های زیادی روبرو بوده است. یکی از این تغییرات، مربوط به سیستم‌های مهار دیوارهای غیرسازه‌ای است که نقش مهمی در افزایش ایمنی ساختمان‌ها در برابر نیروهای لرزه‌ای ایفا می‌کنند. دیوارهای غیرسازه‌ای، که معمولاً شامل دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان‌ها می‌شوند، در هنگام وقوع زلزله می‌توانند آسیب‌های جدی به بار آورند اگر به درستی مهار نشوند. سیستم‌های سنتی مانند وال پست‌های فلزی برای سال‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های نوینی مانند وال مش معرفی شدند که مزایای اقتصادی و فنی بیشتری دارند.

وال مش به عنوان یک روش مدرن، از شبکه‌های الیافی ساخته شده از مواد مقاوم استفاده می‌کند تا دیوارها را در برابر نیروهای جانبی مقاوم سازد. این سیستم نه تنها وزن کمتری به ساختمان اضافه می‌کند، بلکه اجرای آن نیز ساده‌تر است. با این حال، در دوره‌ای کوتاه، استفاده از این سیستم با محدودیت‌هایی مواجه شد که نگرانی‌هایی در میان مهندسان و سازندگان ایجاد کرد. خوشبختانه، با بررسی‌های دقیق و صدور دستورالعمل‌های جدید، این محدودیت‌ها برداشته شد و حالا وال مش به عنوان یک گزینه معتبر در پروژه‌های ساختمانی شناخته می‌شود.

در این مقاله، به بررسی جامع رفع ممنوعیت وال مش می‌پردازیم. ابتدا به تعریف و ویژگی‌های این سیستم می‌پردازیم، سپس دلایل ممنوعیت موقت آن را تحلیل می‌کنیم، فرآیند رفع ممنوعیت را توضیح می‌دهیم و در نهایت، به مزایا و نکات اجرایی آن اشاره خواهیم کرد. هدف از این محتوا، ارائه اطلاعات مفید برای مهندسان، معماران و علاقه‌مندان به حوزه ساختمان است تا بتوانند تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تری داشته باشند. با توجه به اهمیت ایمنی در ساختمان‌سازی، درک درست از چنین سیستم‌هایی ضروری است.

وال مش چیست؟

وال مش یک سیستم نوین برای مهار دیوارهای غیرسازه‌ای در ساختمان‌ها است که از شبکه‌های الیافی شیشه‌ای یا فایبرگلاس تشکیل شده است. این شبکه‌ها با قرار گرفتن روی سطح دیوار و پوشش با لایه‌های پلاستر، مقاومت کششی بالایی ایجاد می‌کنند و از واژگونی دیوارها در هنگام زلزله جلوگیری می‌کنند. برخلاف روش‌های سنتی که از اجزای فلزی سنگین استفاده می‌کنند، وال مش سبک‌تر است و بار اضافی کمتری به سازه وارد می‌کند.

این سیستم معمولاً شامل نوارهای مش با عرض مشخص، پلاسترهای معدنی یا سیمانی و اتصالاتی مانند نبشی‌های منقطع است. مش فایبرگلاس از الیاف شیشه‌ای بافته شده که مقاومت بالایی در برابر کشش و خوردگی دارند، ساخته می‌شود. در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری، وال مش می‌تواند برای دیوارهای داخلی و خارجی اعمال شود. یکی از ویژگی‌های کلیدی آن، انعطاف‌پذیری است که اجازه می‌دهد با انواع مصالح دیواری مانند بلوک‌های سیمانی، آجری یا گچی سازگار باشد.

تاریخچه وال مش به پیشرفت‌های مهندسی زلزله برمی‌گردد. در کشورهایی مانند ایران که در مناطق لرزه‌خیز قرار دارند، نیاز به روش‌های اقتصادی و کارآمد برای مقاوم‌سازی احساس می‌شود. وال مش ابتدا به عنوان جایگزینی برای وال پست‌های فلزی معرفی شد که مشکلات نصب پیچیده و هزینه بالا داشتند. با گذشت زمان، آزمایش‌های آزمایشگاهی نشان داد که این سیستم می‌تواند نیروهای جانبی را به خوبی جذب کند و ایمنی ساختمان را افزایش دهد.

در عمل، وال مش با ایجاد یک لایه مسلح روی دیوار عمل می‌کند. این لایه مانند یک پوسته مقاوم، دیوار را در برابر ترک‌خوردگی و فروپاشی محافظت می‌کند. برای مثال، در یک ساختمان چند طبقه، استفاده از وال مش می‌تواند زمان اجرای پروژه را کاهش دهد زیرا نیاز به جوشکاری یا اتصالات پیچیده ندارد. همچنین، این سیستم با استانداردهای آیین‌نامه 2800 زلزله ایران سازگار است و می‌تواند در طراحی‌های مدرن مورد استفاده قرار گیرد.

علاوه بر این، وال مش از نظر زیست‌محیطی نیز مزایایی دارد. مواد استفاده شده در آن، مانند فایبرگلاس، قابل بازیافت هستند و تولید زباله کمتری نسبت به فلزات دارند. در پروژه‌های بزرگ، این ویژگی می‌تواند به کاهش هزینه‌های کلی کمک کند. مهندسان می‌توانند با محاسبات دقیق، ضخامت لایه پلاستر و تراکم مش را تعیین کنند تا بهترین عملکرد را داشته باشد.

دلایل ممنوعیت موقت وال مش

در آبان ماه 1402، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با صدور نامه‌ای، استفاده از وال مش در دیوارهای خارجی ساختمان‌ها را ممنوع اعلام کرد. این تصمیم ناگهانی، واکنش‌های زیادی در میان فعالان صنعت ساختمان ایجاد کرد. دلایل اصلی این ممنوعیت، مربوط به سوءاستفاده‌های مشاهده‌شده در اجرای پروژه‌ها بود. برخی شرکت‌ها و پیمانکاران، بدون رعایت استانداردهای لازم، از مواد نامرغوب استفاده می‌کردند که منجر به شکست در آزمایش‌های لرزه‌ای می‌شد.

یکی از مشکلات عمده، عدم نظارت کافی بر کیفیت مش فایبرگلاس بود. در بازار، محصولات تقلبی یا با تراکم پایین عرضه می‌شدند که نمی‌توانستند مقاومت لازم را فراهم کنند. همچنین، خطاهای اجرایی مانند عدم پوشش کامل پلاستر یا نصب نادرست نبشی‌ها، باعث می‌شد سیستم عملکرد ضعیفی داشته باشد. گزارش‌هایی از پروژه‌های اجرا شده نشان می‌داد که در برخی موارد، دیوارها در برابر نیروهای متوسط نیز آسیب می‌دیدند.

علاوه بر این، نگرانی‌هایی در مورد رفتار سیستم در شرایط آب و هوایی مختلف وجود داشت. در مناطق مرطوب یا با تغییرات دمایی شدید، امکان خوردگی یا کاهش چسبندگی پلاستر مطرح بود. مرکز تحقیقات تاکید کرد که بدون دستورالعمل‌های دقیق، استفاده از وال مش می‌تواند ریسک ایمنی را افزایش دهد. این ممنوعیت بیشتر برای دیوارهای خارجی اعمال شد، زیرا این دیوارها بیشتر در معرض عوامل خارجی هستند.

با این حال، ممنوعیت کامل نبود و برای دیوارهای داخلی همچنان مجاز بود. این تصمیم به منظور بررسی بیشتر و تدوین استانداردهای جدید گرفته شد. در مدت ممنوعیت، بسیاری از پروژه‌ها به روش‌های سنتی بازگشتند که هزینه‌ها را افزایش داد. مهندسان نظام مهندسی نیز جلسات متعددی برای بحث در مورد این موضوع برگزار کردند. نتیجه این بررسی‌ها، شناسایی نقاط ضعف و پیشنهاد راه‌حل‌هایی برای بهبود بود.

در نهایت، این دوره ممنوعیت فرصتی برای ارتقای کیفیت شد. شرکت‌های تولیدکننده مجبور شدند محصولات خود را با استانداردهای بالاتری عرضه کنند و آموزش‌های اجرایی را افزایش دهند. این تجربه نشان داد که نوآوری‌ها نیاز به نظارت مداوم دارند تا ایمنی عمومی حفظ شود.

فرآیند رفع ممنوعیت وال مش

پس از ممنوعیت موقت، فرآیند بررسی و رفع محدودیت‌ها آغاز شد. در شهریور ماه 1403، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دستورالعمل جدیدی برای طراحی و اجرای وال مش صادر کرد. این دستورالعمل، جزئیات فنی دقیقی ارائه داد که شامل مشخصات مواد، روش‌های آزمایش و الزامات اجرایی بود. با این تغییرات، رفع ممنوعیت وال مش امکان‌پذیر شد و سیستم دوباره به عنوان گزینه‌ای معتبر معرفی گردید.

سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز نقش کلیدی در این فرآیند ایفا کرد. با تایید این سازمان، وال مش برای استفاده در دیوارهای پیرامونی و داخلی مجاز اعلام شد. بررسی‌های آزمایشگاهی جدید نشان داد که با رعایت دستورالعمل‌ها، سیستم عملکردی مشابه یا بهتر از روش‌های سنتی دارد. برای مثال، آزمایش‌های لرزه‌ای روی مدل‌های واقعی دیوارها، مقاومت بالایی در برابر شتاب‌های زلزله‌ای نشان داد.

یکی از تغییرات مهم، الزام به استفاده از مش‌های با تراکم حداقل مشخص و پلاسترهای مقاوم به رطوبت بود. همچنین، نظارت مهندسان ناظر بر اجرای پروژه‌ها افزایش یافت تا خطاها کاهش یابد. شرکت‌های تولیدکننده موظف شدند گواهی‌نامه‌های کیفیت ارائه دهند و آموزش‌های عملی برای پیمانکاران برگزار کنند. این اقدامات، اعتماد عمومی به وال مش را بازگرداند.

در پروژه‌های آزمایشی پس از رفع ممنوعیت، نتایج مثبتی مشاهده شد. برای نمونه، در یک ساختمان مسکونی در تهران، استفاده از وال مش هزینه‌ها را 20 درصد کاهش داد بدون کاهش ایمنی. این موفقیت‌ها، پذیرش گسترده‌تری ایجاد کرد. حالا، وال مش در آیین‌نامه‌های به‌روز شده گنجانده شده و مهندسان می‌توانند آن را در طراحی‌ها بگنجانند.

علاوه بر این، رفع ممنوعیت تاثیر مثبتی بر اقتصاد صنعت ساختمان داشت. با کاهش وابستگی به فلزات گران‌قیمت، پروژه‌ها مقرون‌به‌صرفه‌تر شدند. این تغییر، نوآوری‌های بیشتری را تشویق کرد و نشان داد که با بررسی‌های علمی، می‌توان سیستم‌های مدرن را ایمن کرد.

مزایای استفاده از وال مش پس از رفع ممنوعیت

با رفع ممنوعیت، مزایای وال مش بیش از پیش برجسته شد. اولاً، این سیستم اقتصادی است و هزینه‌های مواد و اجرا را کاهش می‌دهد. برخلاف وال پست‌های فلزی که نیاز به جوشکاری و حمل سنگین دارند، وال مش با مواد سبک اجرا می‌شود. این ویژگی در پروژه‌های بزرگ، صرفه‌جویی زمانی و مالی ایجاد می‌کند.

دوماً، وال مش ایمنی بالایی فراهم می‌کند. شبکه الیافی آن، نیروهای کششی را توزیع می‌کند و از ترک‌خوردگی دیوارها جلوگیری می‌کند. در زلزله‌های اخیر، ساختمان‌هایی با این سیستم آسیب کمتری دیدند. همچنین، وزن کم آن بار مرده سازه را کاهش می‌دهد که در طراحی‌های لرزه‌ای مهم است.

سوماً، اجرای وال مش ساده است و نیاز به تجهیزات پیچیده ندارد. پیمانکاران با آموزش کوتاه می‌توانند آن را اجرا کنند. این سادگی، خطاهای انسانی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، وال مش با انواع دیوارها سازگار است و می‌تواند در بازسازی ساختمان‌های قدیمی نیز استفاده شود.

از نظر زیبایی‌شناسی، وال مش پس از اجرا نامرئی است و تاثیری روی ظاهر دیوارها ندارد. این ویژگی برای ساختمان‌های مسکونی ایدئال است. همچنین، مواد آن مقاوم به آتش و خوردگی هستند که طول عمر سیستم را افزایش می‌دهد.

در نهایت، وال مش به پایداری محیطی کمک می‌کند. تولید آن انرژی کمتری مصرف می‌کند و زباله کمتری تولید می‌شود. با این مزایا، وال مش گزینه‌ای آینده‌دار در ساختمان‌سازی است.

نکات مهم در اجرای وال مش

اجرای درست وال مش کلیدی برای عملکرد آن است. ابتدا، سطح دیوار باید تمیز و مرطوب شود. سپس، لایه اول پلاستر اعمال می‌شود. مش روی آن قرار گرفته و لایه دوم پلاستر پوشش می‌دهد. نبشی‌های منقطع برای اتصال به سقف و کف ضروری هستند.

در دیوارهای خارجی، از پلاسترهای مقاوم به آب استفاده کنید. ضخامت لایه‌ها باید حداقل 2 سانتی‌متر باشد. آزمایش‌های کششی پس از اجرا توصیه می‌شود. همچنین، رعایت فواصل مش از لبه‌ها مهم است.

اجرای وال مش در ساختمان

اجرای وال مش در ساختمان شامل مراحل مشخصی است که باید با دقت انجام شود. ابتدا، دیوار چینی کامل می‌شود. سپس، نبشی‌های منقطع نصب می‌گردند. لایه اول پلاستر پاشیده شده، مش قرار می‌گیرد و لایه دوم اعمال می‌شود. این فرآیند ساده، اما نیاز به نظارت دارد.

در ساختمان‌های بلند، مش با تراکم بالاتر استفاده شود. ابزارهایی مانند ماله و پاشنده پلاستر ضروری هستند. زمان خشک شدن لایه‌ها را رعایت کنید تا چسبندگی حداکثری ایجاد شود. با این روش، ایمنی ساختمان تضمین می‌شود.

نتیجه‌گیری

رفع ممنوعیت وال مش تحولی مثبت در صنعت ساختمان است. این سیستم با مزایای اقتصادی و ایمنی، گزینه‌ای ایدئال برای مهار دیوارها است. با رعایت دستورالعمل‌ها، می‌توان از آن بهره برد. آینده ساختمان‌سازی با چنین نوآوری‌هایی روشن‌تر خواهد بود.